De zomervakantie staat weer voor de deur en iedereen is inmiddels wel toe aan zijn of haar welverdiende vakantie. Ik kan er, net als vele anderen, al weken van te voren naar toe leven. Lekker een paar weken weg naar het buitenland, of gewoon in eigen land blijven hangen om je rust te pakken.

Bij mij gaat uiteraard standaard de camera mee. Naast de vele vakantiekiekjes die er ongetwijfeld mee gemaakt gaan worden neem ik de camera bewust mee om er ’s nachts mee op pad te gaan en de sterren op de foto te zetten. Want je vakantieland is natuurlijk overdag al prachtig, maar bedenk eens hoe mooi het kan zijn als je daar in het pikkedonker, in een gebied zonder lichtvervuiling, onder het schitterende majestueuze licht van de Melkweg staat. Dat maakt je vakantie toch nog net even iets onvergetelijker.

Waar je wel rekening mee moet houden is het feit dat de zon laat onder is en weer vroeg opkomt. In de zomermaanden zakt de zon in Nederland niet verder dan 18 graden onder de horizon waardoor de nachten niet echt donker worden. We noemen dat in de volksmond “De grijze nachten”. Ga je op vakantie naar het hoge Noorden dan kan het zelfs zo zijn dat de zon helemaal niet onder gaat. In de regel kun je stellen dat hoe verder je naar het Noorden gaat, hoe lichter het ’s nachts blijft. Ga je echter naar het Zuiden, dan worden de nachten ook langer en zijn daar dus vaak een stuk donkerder.

In het buitenland zijn genoeg mooie plekjes te vinden om de Melkweg op de foto te zetten.

De Melkweg Fotograferen

Het fotograferen van de Melkweg lukt dus het beste vanaf een donkere locatie zonder al te veel lichtvervuiling. In delen van Frankrijk en boven in de bergen in Zwitserland en Oostenrijk zijn genoeg plekken te vinden met weinig lichtvervuiling, maar ook op onze eigen Waddeneilanden kan je ’s nachts prima de melkweg fotograferen. De Melkweg loopt in de zomermaanden een beetje schuin van het Zuid-westen- richting het Noord-Oosten. Wanneer je ’s nachts op een donkere locatie staat en je laat je ogen wennen aan het donker dan zal je vanzelf een vage lichte waas ontwaren. Hoe donkerder het is, hoe beter je de Melkweg kunt zien. Eigenlijk zien we vanaf de aarde maar een heel klein stukje van onze Melkweg omdat het zicht op de rest van de Melkweg geblokkeerd wordt door al het interstellaire gas, stof en sterren waar wij vanaf de aarde tegenaan kijken.

Welke apparatuur heb ik nodig?

Om de Melkweg op de foto te zetten heb je natuurlijk een camera nodig. Wat men vaak denkt is dat je op zijn minst een peperdure spiegelreflex camera nodig hebt om zulke Melkweg foto’s te kunnen maken, maar niets is minder waar. Zelfs met een instap model van rond de 500 euro kan je prima de Melkweg op de foto zetten.

“Zelf gebruik ik een Sony A6000 of een SonyA7RIII voor mijn Nightscapes”

Het geheim van een goede Melkweg foto zit hem voornamelijk in de lens die je gebruikt. Zorg er dus voor dat je een goede lens koopt bij je body. Ik raad vaak aan om geen zoomlenzen te gebruiken. Bij het ontwerpen van een zoomlens moeten de fabrikanten altijd compromissen maken om zowel het groothoek bereik als het tele-bereik een acceptabele scherpte mee te kunnen geven. Dit gaat vaak ten koste van de “snelheid” en “scherpte” van de lens. Met een groothoek lens krijg je lekker veel in beeld | Sony A6000 + Samyang 24mm f1.4

Zo zie je vaak bij de goedkopere zoomlenzen een diafragma bereik van f3.5 tot f5.6 of iets van die strekking. Hierbij moet je je bedenken dat ieder “stop” (diafragma waarde) een halvering van de hoeveelheid doorgelaten licht betekend. Een lens met een vaste brandpuntsafstand van bijvoorbeeld f2.8 vangt daardoor vele malen meer licht op dan een lens met een diafragma van f5.6 bijvoorbeeld. Daarnaast zijn lenzen met een vast brandpunt ook vaak goedkoper en een stuk scherper.

“Ik gebruik vaak een groothoek lens van 12mm of 24mm met een diafragma van f1.4 tot f2.8”

Verder heb je nog een statief nodig om je camera voor langere tijd helemaal stil te kunnen houden en eventueel een afstandsbediening zodat je de camera niet hoeft aan te raken als je een foto wilt maken. Wanneer je nog geen statief hebt zal ik zeker adviseren om daar een goede investering in te doen. Een statief van een paar tientjes geeft vaak alleen maar ergernissen en is binnen de kortste keren kapot. Vaak is dat typisch een gevalletje van goedkoop is duurkoop. Koop liever een statief van rond de 120-150 euro, die zijn vaak een stuk robuuster en je hebt er veel langer plezier van. Het gebruik van deze apparatuur heeft als doel dat de foto die je in het donker maakt geen bewegingsonscherpte vertoond en dus een mooie scherpe plaat geeft. Niets is zo vervelend als thuis komen met een geheugenkaar vol onbruikbare foto’s.

Welke instellingen moet je gebruiken?

Over het gebruik van de juiste instellingen van de camera kan je wel een heel boek schrijven. Er zijn namelijk verschillende factoren waarvan de instellingen afhankelijk zijn. Zo heb je per locatie en per seizoen namelijk te maken met verschillende mate van lichtvervuiling, luchtvochtigheid, maanfases etc. etc. Waar je wel direct mee aan de slag kan is dat je de instellingen van je camera altijd volledig handmatig doet.

Zorg er dus voor dat je de camera ook in het donker kunt bedienen als die niet om de “automatische” stand staat maar op de “M” stand. Je moet dus wel een beetje bekend zijn met de termen diafragma, sluitertijd en ISO omdat deze direct met elkaar verband houden. In dit blog over astrofotografie leg ik verder uit hoe je de maximale belichtingstijd van een lens met een bepaald brandpunt kunt berekenen.

“Een goed uitgangspunt voor een Melkweg foto met een 14mm f2.8 lens zou zijn: ISO1600, 20sec op f2.8”

Wanneer je bovenstaande tips hanteert en je maakt je allereerst opname van de Melkweg dan ben je hoogstwaarschijnlijk met stomheid geslagen als je de hoeveelheid sterren en licht op je beeldscherm ziet verschijnen. Ikzelf raak nog iedere keer weer helemaal enthousiast wanneer ik de foto welke ik van te voren alvast had bedacht ook daadwerkelijk op het scherm van de camera zie verschijnen.

Nabewerken van de foto’s

Iedere fotograaf ontkomt er niet aan. Op een gegeven moment moeten de foto’s vanaf je geheugenkaart naar de computer waar je ze vervolgens kan gaan bewerken. De digitale DoKa noem ik het ook wel. Niets mis mee en voor velen het laatste hulpmiddel om toch nog enigszins een acceptabele foto te kunnen krijgen. Uiteraard probeer je als fotograaf zo dicht mogelijk bij de werkelijkheid te komen, maar voor een foto van de Melkweg mag best een beetje fantasie van de fotograaf gebruikt worden. Onze ogen zijn namelijk in het donker niet zo goed in het waarnemen van kleuren, dus naar hoe het er in het echt heeft uitgezien kan je alleen maar gissen. Mijn workflow bestaat voornamelijk uit de nabewerking met Lightroom en soms een beetje Photoshop.

“Ik gebruik voornamelijk Lightroom om mijn Melkweg foto’s te bewerken”

Via onderstaande stappen en bijgevoegde video krijg je een indruk van mijn Workflow en hoe ik mijn foto’s bewerk zodat je er zelf ook mee aan de slag kan gaan. We beginnen natuurlijk met een RAW-bestand, fotograferen doe ik sowieso altijd in RAW omdat je hiermee de meeste bewegingsvrijheid hebt wanneer het op de nabewerking aankomt.

Nadat ik mijn foto’s in Lightroom heb ge-upload en ik mij in de “ontwikkeling” tab van het programma bevindt zijn dit de stappen die ik achtereenvolgens doorloop:

• Stap 1: Handmatig de kleurbalans aanpassen
• Stap 2: Vignettering verwijderen
• Stap 3: Helderheid en Contrast aanpassen
• Stap 4: Kleurverzadiging aanpassen
• Stap 5: Kleurruis en ruis verwijderen

In onderstaande video laat ik zien hoe ik een RAW-bestand van een Melkweg foto bewerk.

Ik hoop dat je met deze tips tijdens je zomervakantie ook zo’n mooie Melkwegfoto weet te maken maar vergeet vooral niet om te genieten van je welverdiende vakantie 😉